به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، دهمین شماره مجله گاهِ نقد، با عنوان مهاجرت در ادبیات داستانی و روایی به مقوله مهاجرت در ادبیات میپردازد. نسل جدید رماننویسان آمریکای لاتین نوآوریهای جدیدی دارند، اما رمان در کشور ما دچار رکود شده است، به گونهای که ما هر گاه میخواهیم از یک نمونهی خوب در رمان ایرانی نام ببریم، هنوز به «سَووشون» و «تنگسیر» و امثال آن اشاره میکنیم. من به نظریهی جان بارت اشاره کردم. از کسانی که این اندیشه را بسط دادهاند میتوان مایکل جونز را نام برد که در کتاب مدرنهای فاسد (Degenerate Moderns) میگوید استنلی فیش به جهت زندگی فعال جنسی که خود داشتهاست از ادبیات کلاسیک که با آزادیهای جنسی مخالف است به تندی انتقاد میکند. با خواندن داستانهای خارجی تجربه زندگی در شرایطی را به دست میآوریم که شاید هیچ وقت نتوانیم تجربه کنیم در واقع بدون پرداخت هزینهای این فرصت را پیدا میکنیم که در فضای کشورها با فرهنگهای متفاوت زندگی کنیم. دکتر حامد وفایی در سالهای حضور خود در کشور چین علاوه بر تدریس دروس ایرانشناسی در دانشگاه مطالعات خارجی پکن، حضور و سخنرانی در همایشهای بینالمللی علمی – پژوهشی متعدد کشور چین از جمله همایش جهانی فلسفه به میزبانی دانشگاه پکن، فروم بینالمللی آرشان، گفتگوهای بینالمللی پکن، نشست جهانی یک پهنه یک راه و رویدادهای بینالمللی دیگر را در کارنامه خویش ثبت نموده است.
آنگاه باید نتیجه بگیریم که رشد رمان در کشور ما نیازمند نوآوریهای نویسندگان صاحبسبک است، نویسندگانی که هم پیشینه ادبی ما را به خوبی بشناسند و هم با تحولات رمان در سطحی جهانی آشنا باشند. قالب آثار بررسیشده بیشتر رمان است، اما مجموعهداستان و روایت نیز در آنها مشاهده میشود. وجود امیل سیمونیان، مرد جوانی که همسرش را از دست داده و دختری به نام امیل دارد، باعث اوجگرفتن تضادهای درونی کلاریس میشود. این کتاب روایتگر سفر معنوی فردی است که برای رسیدن به مقصدی آسمانی با ماجراهای گوناگونی روبهرو میشود. چه شد در جلد دوم سراغ همگانیهای که در این رشته مطرح میشود رفتید؟ این رمان بلندترین اثر محمود دولتآبادی است که در حدود ۳۰۰۰ صفحه و ده جلد به چاپ رسیده و روایت زندگی یک خانواده کرد ایرانی است که به سبزوار خراسان کوچ کردهاند. بارت در مقاله دیگری ده سال بعد این نظریه خود را با عنوان «ادبیات غنیسازی» نقد کرد.
This has been created by G SA Content Gen erator DEMO.
بارت در مقاله «ادبیات تهیشدگی» (که ضمناً عنوانش در ترجمههای فارسی اشتباهاً به «تهیسازی» معادلیابی شده) استدلال میکند که ادبیات داستانی آمریکا در دهه ۱۹۵۰ تهی شده و به جایی رسیده که نویسندگان صرفاً در پی بازی با تکنیک هستند. در این کتاب از «ادبیات تهیشدگی» در برابر «ادبیات غنیسازی» نام بردهاید. مستزاد به معنی زیاد شده است و علت نام گذاری این نوع شعر، قطعه اضافه شده در پایان هر مصراع است. دولتآبادی در دستنوشتههای خود قبل از تمام کردن کلیدر اینچنین آورده است: «به پایان رساندن کلیدر، آنطور که مطلوب و موردپسند خودم باشد، برای من یک آرزوی مهم است… نوشتن از کتابها و به توصیف درآوردن کلماتی که از دل نویسندگان بزرگ برآمده، شاید در نگاه اول سخت و غیرممکن باشد، اما لذتی نهفته در دل کنکاش احساسات این نویسندگان وجود دارد که سختی و بزرگی کار را آسانتر میکند. شاید بتوان گفت از برخی جهات این طور است. او گفت رمان پسامدرن در حال شکلگیری است، ادبیاتی که تلفیقی از رئالیسم و مدرنیسم است و قواعد بازی در رمان را عوض میکند. پس رمان تهی نشده است، بلکه در حال غنی شدن، در حال پوست انداختن و تبدیل شدن به شکل جدیدی از روایت است.
در طول تاریخ نگاههای متفاوت منتقدان ادبی نه تنها بر روند جریانهای ادبی زمان تأثیرگذار بوده که بر نحله های نظری ادبی آینده نیز تعیین کننده بوده است. اما با این حال داستان حماسی و قهرمانپرور کلیدر آنچنان با روایتهای عاشقانه گره خورده که هرچند خواننده در بطن یک داستان واقعی قرار دارد، اما سراسر درگیر پیوند شاعرانه و البته تبحر ادبی دولتآبادی در به هم پیوستن خیال و واقعیت خواهد شد. شاید ما هم در مرحلهای شبیه به تهیشدگی قرار گرفتهایم. دسته دوم فقط به میزان فروش و برگشت سرمایه و سود فکر میکنند و شاید فرق بین کتاب خوب و بد را ندانند. بخش دوم این کتاب تحت عنوان جرقه لحظه بزرگ، به عناصری از داستان از جمله هسته، محتوا، پوسته، فرم و محتوا، تناقض و تضاد، ساختار فنی داستان و حرکت و ویژگیهای آن میپردازد. این کتاب مشتمل بر 15 بخش بوده که اولین آن، درباره هویت و ویژگیهای هنرمند توضیح میدهد. شِعر، سُرود، چامه یا چکامه شاخهای از ادبیات است که از ویژگیهای زیباییشناختی و اغلب ریتمیک زبان استفاده میکند.